Wiersze o śmierci i przemijaniu - dlaczego taki temat?
 

W jednym ze swoich najbardziej znanych wierszy Jan Lechoń  pisał :

"Pytasz, co w moim życiu z wszystkich rzecz główną,

Powiem ci: śmierć i miłość - obydwie zarówno.

Jednej oczu się czarnych, drugiej - modrych boję.

Te dwie są me miłości i dwie śmierci moje.".

I dalej opisując owe dwie siły z jednej strony skrajnie opozycyjne, a z drugiej współistniejące i współoddziałujące na siebie, konkluduje:
 

"Na żarnach dni się miele, dno życia się wierci,

By prawdy się najgłębszej dokopać istnienia -

I jedno wiemy tylko. I nic się nie zmienia.

Śmierć chroni od miłości, a miłość od śmierci.".

To wyjaśniać może, dlaczego obok miłości, ulubionym tematem poetyckich dociekań jest śmierć i przemijanie. Pragnienie miłości jest w nas równie silne, co lęk przed śmiercią i świadomość przemijania. 
 

Poeci o śmierci i kruchości ludzkiego życia

Poeci problem kruchości życia ludzkiego i piętno śmiertelności, którym jesteśmy naznaczeni od chwili poczęcia, opisują we wszystkich historycznych czasach, kładąc nacisk na różne aspekty owego przemijania i różnie, w zależności od wyznawanego światopoglądu, religii, kultury, pojmując śmierć. Dla jednych to definitywny koniec wszystkiego, dla drugich pewien etap, przejście w inny wymiar istnienia; jednych przepełnia żal i smutek, drugich wręcz rozpacz, a kolejnych bądź pokorne pogodzenie się z nieuchronnym losem, bądź bezskuteczny, ale jednak bunt, czy wreszcie nadzieja i wiara na lepsze, choć zupełnie inne, niż to doczesne, jutro. Refleksja poetycka nad śmiercią i przemijaniem obejmuje zarówno całe kultury, narody, pokolenia, jak też pojedyncze osoby, zarówno te znane i uznane, jak i te nam bliskie, ale dla ogółu anonimowe, wręcz bezimienne. Ten wymiar makro i mikro przeplata się ze sobą tak samo, jak nastrój utworów poświęconych tej tematyce. Zazwyczaj jest to nastrój podniosły, stosowny do powagi tego, o czym traktują utwory, ale też bywa, że problematyka śmierci i przemijania ujmowana jest humorystycznie (angielski czarny humor), satyrycznie, czy wręcz groteskowo. 

Gatunki poetyckie charakterystyczne dla refleksji o śmierci i przemijaniu

Wśród gatunków poetyckich wykształciły się na przestrzeni wieków takie, które są dedykowane wręcz do ujmowania tematu śmierci i przemijania: elegie, treny, epitafia, nagrobki, lamenty, rapsody; co oczywiście nie oznacza, że refleksja nad śmiercią nie pojawia się w innych gatunkach. Co więcej, we współczesnej literaturze znacznie częściej refleksję o śmierci i przemijaniu odnajdziemy w innych, niż wymienione powyżej, wierszach, takich, które są charakterystyczne dla obecnie uprawianej poezji. 
 

Moje wiersze o śmierci i przemijaniu

Także i wśród moich utworów jest sporo takich, które problematykę śmierci i przemijania ujmują. Wybrałem kilka z nich i zamieszczam je pod tym tekstem. To wiersze poważne, refleksyjne, a jeśli już pojawią się w nich lżejsze akcenty, to na pewno nie są one stricte komiczne, czy satyryczne, a jedynie służą intelektualnemu oswojeniu tego ciężkiego, trudnego, dramatycznego tematu.

Wiersze o śmierci i przemijaniu na wesoło

Tych z czytelników, którzy chcieliby o śmierci i przemijaniu poczytać w innym  - lżejszym nastroju, odsyłam do moich fraszek, limeryków, a przede wszystkim do wesołych epitafiów, bo to w tych utworkach rozprawiam się ze śmiercią i przemijaniem w stylu właściwym dla angielskiego czarnego humoru.

Nasi znajomi z zaświatów

zaglądają przez dziurkę od klucza

nasłuchują długo przy ścianie

bezszelestnie chodzą na palcach

gdy zapala się światło znikają

nic nie mówią

nie kaszlą

i oddech

mają taki że wcale nie słychać

są a jednak ich nie zobaczysz

nie powiedzą ci nic

gdy zapytasz

pamiętają dobrze te miejsca

w których niegdyś często bywali

znają każdą nogę od krzesła

każdy rondel

kubek

czy talerz

i czasami

by dowieść nieufnym

że są formą bożego bytu

zapychają nocą zlew w kuchni

lub rzucają sprzętami na strychu.

***

dziś wczoraj

jest bliżej

niż jutro

pojutrze

nie istnieje

Śmierć poety

śmierć przyjdzie między wierszami

czyniąc ostatnim ten

który czekał na lepszą pointę

i nigdy nienapisanym 

ułożony w głowie do końca 

w krainie łagodnych epitetów

skrzydlate metafory

rymy idealnie dokładne

i tylko jeden brak 

nieznośny brak przerzutni 

do kolejnego wersu

A kiedy mnie już nie będzie.

A kiedy mnie już nie będzie,

to wszystko będzie, jak dawniej,

czasami smutniej i ciemniej,

czasami jaśniej zabawniej.

Śmierć motyla

Już dzwonią mu konwalii dzwonki,

skrzydła rolują się,

płowieją,

jak aniołowie dwie biedronki kołują nad nim,

więc z nadzieją

na jego rychłe zmartwychwstanie...

na trawie drugie jem śniadanie.

Nad rzeką

W tej rzece się utopił chłopiec.

Woda go wyrzuciła na brzeg

dzisiaj o świcie.

Jest południe.

Na tłum kąpiących się znów patrzę

i wszystko zdaje się, jak wtedy,

gdy i on pływał wraz z rodziną,

i wody rzeki,

tak od biedy,

a to znów żwawo

płyną,

płyną...

Kwatera samobójców

Kwiatów tu trochę jakby mniej

i takie jakby trochę zwiędłe

światła przygasłe,

bardziej mdłe

i groby,

groby,

równym rzędem stoją,

a przy nich więcej łez,

wyrzutów,

czasem też przeprosin,

za zdradę,

opuszczenie,

złe

życzenia,

za to, że tych groszy

nie chciało się zapomnieć,

dać,

za słowo ostre, jak kant płyty

za sekret,

który miał być wasz,

a został wszystkim w krąg odkryty.

Parlicki.pl

Copyright © Mariusz Parlicki 2016 -2019

Designed by Mariusz Parlicki 2016 -2019

Parlicki.pl