Wiersz "Pochód Lajkonika",harce Lajkonika w wierszu
Pochód Lajkonika (Konika Zwierzynieckiego, Tatarzyna), harce Lajkonika
Pochód Lajkonika, czy też harce Lajkonika to ludowa zabawa, która od wieków odbywa się w Krakowie w oktawę Bożego Ciała. Pierwsze pisane wzmianki o tymże pochodzie datowane są na 1738 rok, a o samym Lajkoniku na 1700 rok, jednakże można przypuszczać, że tradycja ta sięga czasów średniowiecznych (XIII wiek). Od 2014 roku zabawa została wpisana na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego - listę inwentaryzacyjną chronionego, niematerialnego dziedzictwa kulturowego kraju.
Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Lajkonik#/media/Plik:Lajkonik_pod_filharmoni%C4%85.jpg
Geneza pochodu Lajkonika
Geneza pochodu jest przedmiotem sporu etnografów. Jedni upatrują jej w napadach Tatarów na Kraków, na Ołomuniec na Morawach, inni widzą pozostałości pogańskich świąt ku czci Światowida, czy też średniowiecznych misteriów, czy zabaw cechowych.
Źródło: Michał Stachowicz, Obchód lajkonika, 1818, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Pochód Lajkonika w dzisiejszych czasach
Pochód Lajkonika jeszcze nieformalnie rozpoczyna się około godziny 10:00, gdy konik zwierzyniecki, chorąży niosący sztandar, orszak włóczków i kapela Mlaskotów opuszczają gmach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, mieszczący się w Pałacu Krzysztofory przy Rynku Głównym 35. Następnie orszak udaje się na Półwsie Zwierzynieckie na dziedziniec Wodociągów Krakowskich, gdyż to ta instytucja miejska, kontynuuje tradycję cechu włóczków - średniowiecznego bractwa zajmującego się spławianiem drewna na potrzeby kopalń soli w Wieliczce i w Bochni. O godzinie 12:00 w tym miejscu zaczyna się oficjalnie pochód Lajkonika. Orszak rusza ulicą Senatorską, przez plac Na Stawach do klasztoru norbertanek znajdującego się na Zwierzyńcu, przy ulicy Kościuszki 88.
Źródło: https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:20180506_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Augustyna_i_%C5%9Bw._Jana_Chrzciciela_w_Krakowie_2989_DxO.jpg
Na klasztornym dziedzińcu Lajkonik wykonuje pierwszy obrzędowy taniec ze sztandarem. Podczas gdy chorąży zatacza sztandarem umocowanym na sześciometrowym drzewcu koła, Lajkonik również zataczając koła, usiłuje uderzyć buławą w białego orła widniejącego na sztandarze. Po krótkim odpoczynku i gościnie w klasztorze pochód rusza ulicą Kościuszki i Zwierzyniecką w stronę Filharmonii im. Karola Szymanowskiego, która znajduje się u zbiegu ulic Zwierzynieckiej i Straszewskiego. Po dotarciu w to miejsce, odbywa się drugi obrzędowy taniec ze sztandarem.
Spod filharmonii ulicą Franciszkańską i Grodzką pochód Lajkonika dociera na Rynek Główny, gdzie pod wieżą ratuszową znajduje się specjalnie na tę okazję ustawiona scena, na której Lajkonik otrzymuje w wielkiej sakwie haracz od ojców miasta i wychyla wraz z prezydentem Krakowa i dyrektorami Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i Wodociągów puchar wina. Po tym następuje trzeci, ostatni rytualny taniec ze sztandarem, określany mianem "pokłonu miastu" - "urbem salutare".
Po trzecim tańcu orszak udaje się na biesiadę do Wierzynka. Po godzinie ponownie pojawia się na Rynku Głównym i okrąża Sukiennice. Harce Lajkonika kończy uroczysta kolacja w restauracji Hawełka.
Powyższa mapa przedstawia
trasę pochodu Lajkonika
Pochód Lajkonika
Pawie pióra na czapkach krakowskich
krakowiaka unosi muzyka,
ze Zwierzyńca na Rynek krakowski
rusza pochód na cześć Lajkonika.
Z Lajkonikiem tańczącym włóczkowie
idą w strojnym, odświętnym orszaku,
a do tego śmiejące się mrowie
krakowiaków, a zwłaszcza dzieciaków.
Wszystkim skocznie kapela Mlaskotów
gra na bębnach, skrzypeczkach i basach,
z Tatarami już nie ma kłopotu,
a więc cieszmy się, że dobra nasza.
Gdy Lajkonik buławą po głowie
lekko stuknie cię, czy walnie w ramię,
to jak wiedzą najstarsi dziadkowie,
szczęście wielkie rok z tobą zostanie.
Każdy chce więc buławą tą dostać,
w górę pręży się ramie i szyja,
bo Lajkonik przez Kraków już goni
i buławą radośnie wywija.
Źródło: https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:20180506_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Augustyna_i_%C5%9Bw._Jana_Chrzciciela_w_Krakowie_2989_DxO.jpg
Na zakończenie jeszcze jeden utwór mojego autorstwa o Lajkoniku. Tym razem jest to limeryk, a więc wierszyk, w którym króluje absurdalne poczucie humoru.
Porwanie Lajkonika
Z policyjnych kronik wynika,
że Makłowicz Robert schwytał Lajkonika.
Po co? Słyszałem głosy,
że robił kabanosy
z lajkoniny, bo koniny się nie tyka.
Zobaczcie też:
Copyright © Mariusz Parlicki 2016 -2019
Designed by Mariusz Parlicki 2016 -2019